Салықтық есепке алу дегеніміз — салық салу объектілері және салық салуға байланысты объектілер туралы ақпаратты жинақтау және жүйелеу, сондай-ақ салықтар мен бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді есептеу және салық есептілігін жасау мақсатында салық төлеушінің Салық кодексінің талаптарына сәйкес жазбаларды жүргізу процесі.
Салық төлеуші (салық агенті) салық есебін салық заңнамасында белгіленген тәртіппен және шарттарда есептелген негізде теңгемен жүргізеді.
Есепке жазу әдісі операциялар мен өзге де оқиғалардың нәтижелері ақшаны немесе оның баламасын алған немесе төлеген күннен бастап емес, олардың жасалу фактісі бойынша, оның ішінде мүлікті өткізу немесе кіріске алу мақсатында жұмыстар орындалған, қызметтер ұсынылған, тауарлар сатып алушыға немесе оның сенім білдірілген тұлғасына тиеп-жөнелтілген және берілген күннен бастап танылатын есепке алу әдісі болып табылады.
Осылайша, салық төлеуші (салық агенті) салық кезеңінің нәтижелері бойынша салықтық есепке алу негізінде салық салу объектілерін және (немесе) салық салуға байланысты объектілерді анықтайды және салықтар мен бюджетке төлемдерді есептейді.
Бұл жағдайда бағамдық айырмашылықтарды есепке алу, оның ішінде салық салу мақсатында бағамдық айырмашылықтардың мөлшерін анықтау халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына және Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңнамасының талаптарына сәйкес жүзеге асырылады.
Ал запастарды есепке алу халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына және Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңнамасының талаптарына сәйкес жүзеге асырылады. Сонымен бірге, салық салу мақсатында тауарлық-материалдық қорлардың құны оларды таза сатудың ықтимал бағасына дейін шығарып тастау арқылы және ықтимал таза сату бағасының өсуіне байланысты бұрын есептен шығарылған тауарлы-материалдық қорлармен қалпына келтіру жолымен тауарлық-материалдық қорлар құнының өзгеруін ескерусіз анықталады.
Сонымен қатар, Салық кодексінде әр түрлі салық салу шарттары қарастырылған қызметпен айналысатын салық төлеушілер үшін бөлек есепке алуды жүргізу көзделген.. Бөлек есепке алу қағаз немесе электронды түрде мемлекеттік немесе орыс тілдерінде жасалған бухгалтерлік құжаттама негізінде жүзеге асырылады.
Нұр-Сұлтан қаласы бойынша Мемлекеттік кірістер департаменті
Автор: Макажанова Меруерт